VUCA Niestabilność w pracy i firmie

Niestabilność, nieprzewidywalność, ciągłe trudności – tak wielu ludzi opisuje dzisiejszą rzeczywistość w pracy, biznesie i na rynku.

Nie tylko przedsiębiorcy zarządzający swoimi przedsięwzięciami, ale także specjaliści, liderzy i menedżerowie codziennie zadają sobie te same pytania: Co dalej? Kiedy sytuacja się poprawi? Kiedy rynek się odbije?

Nie odbija się – a w wielu obszarach trend wyraźnie się pogarsza. Dziś mierzymy się z wyjątkowo wymagającymi czasami, które charakteryzują się dynamicznymi zmianami i koniecznością szybkiej, elastycznej adaptacji do nowej rzeczywistości.

SNAFU, czyli sytuacja w normie, wszystko do dupy.

Jednym z rozwinięć kontekstu militarnego w trakcie wojny jest termin SNAFU – Situation Normal: Absolutely Fucked Up, czyli Sytuacja w normie, całkowicie zj**ana*. Co istotne, pierwsza część tego zwrotu – „Sytuacja w normie” – staje się dziś naszą nową rzeczywistością.

Na początek warto podkreślić jedno: jeśli jesteś w trudnej sytuacji, to świetnie! Oznacza to, że wciąż jesteś w grze i walczysz. To kluczowe, by zrozumieć, że trudności nie są przypadkiem – trzeba ich doświadczyć, by się rozwijać.

Oczywiście, nie zawsze świadomie dążymy do wyzwań. Nie zawsze pragniemy znaleźć się w trudnym kontekście. Ale prawda jest taka, że trudne sytuacje są nieodłącznym elementem każdej gry – a wygrywają ci, którzy potrafią się do nich dostosować.

Jak to się dzieje, że trafiamy na tak trudne okoliczności?

To nie jest Twoja wina – pamiętaj o tym.

Nikt, wybierając ścieżkę zawodową lata temu, nie zakładał, że po 5 czy 10 latach jego wartość na rynku pracy może drastycznie spaść. Podobnie jest z prowadzeniem firm – nikt, podejmując strategiczne decyzje i budując biznes, nie przyjmuje założenia, że w dłuższym okresie wszystko może runąć. Gdybyśmy tak myśleli, nigdy byśmy nie ruszyli z miejsca, nie próbowali, nie rozwijali się. Żylibyśmy w paraliżującym strachu, że i tak każdy rynek prędzej czy później się załamie.

Na co masz wpływ, a na co nie?

Załóżmy, że ukradziono Ci samochód. Czy to Twoja wina? Można spojrzeć na to dwojako. Z jednej strony – mogłeś zabezpieczyć go lepiej: założyć alarm, zamontować blokady, przewidzieć ryzyko, bo przecież kradzieże aut zdarzają się wszędzie. Czy naprawdę nie wiedziałeś, że w Twojej miejscowości też może się to stać?

Ale z drugiej strony – czy rzeczywiście powinieneś żyć w ciągłym strachu? Mieć trzy blokady, dwa alarmy i martwić się codziennie, że ktoś ukradnie Twój samochód? Zwłaszcza jeśli przez lata w Twojej okolicy nic takiego się nie działo, a dopiero niedawno, wraz z napływem nowych ludzi, zaczęły znikać auta.

Miałeś na to wpływ? Czy powinieneś był się „zbroić”? Może tak. Ale prawda jest taka, że po fakcie każdy jest mądry. Wcześniej trudno dostrzec ryzyko, jeśli nie ma wyraźnych sygnałów. Często nie zauważamy, że to kontekst się zmienia – mechanizmy rządzące rynkiem, atmosfera, makrootoczenie. I dopiero wtedy zdajemy sobie sprawę, że musimy się dostosować.

Teorie złożonych systemów i chaosu – jak wpływają na biznes i karierę?

W świecie biznesu i kariery często myślimy w kategoriach prostych przyczyn i skutków – tak jak dotąd postrzegaliśmy rynki i nasze podejście do rzeczywistości. Jednak w rzeczywistości świat jest znacznie bardziej skomplikowany. Teoria złożonych systemów i teoria chaosu pokazują, że sukces nie jest liniowym wynikiem naszych działań, a otoczenie, w którym funkcjonujemy, to dynamiczna sieć zależności. Niewielkie zmiany mogą prowadzić do ogromnych konsekwencji. Dlatego gdy w naszym środowisku następują szybkie zmiany, możemy doświadczyć gwałtownych i nieprzewidywalnych zwrotów akcji.

Czym są te teorie?

Teoria złożonych systemów – zakłada, że każda organizacja, rynek czy firma składa się z wielu elementów, które nie działają w izolacji, lecz wzajemnie na siebie oddziałują. Oznacza to, że decyzje podjęte w jednym obszarze biznesu lub kariery mogą prowadzić do nieoczekiwanych efektów w zupełnie innych miejscach.

Teoria chaosu – podkreśla, że w dynamicznych systemach nawet drobne zmiany mogą prowadzić do ogromnych efektów (tzw. efekt motyla). W biznesie oznacza to, że pozornie nieistotne decyzje mogą w dłuższej perspektywie zaważyć na całym kierunku rozwoju firmy.

Świat biznesu i kariery to nie system liniowy

Biznes i rynek nie są jednowymiarowe ani z natury stabilne. Choć przez lata wydawało nam się, że stabilność jest czymś stałym, w rzeczywistości była to jedynie iluzja. Dzisiejsze czasy pokazują, że zdolność do adaptacji i zrozumienie dynamicznych zależności to kluczowe kompetencje w budowaniu trwałego sukcesu.

Świat VUCA

Świat VUCA to koncepcja, która opisuje współczesną rzeczywistość biznesową i zawodową, charakteryzującą się wysoką dynamiką i nieprzewidywalnością. Skrót VUCA pochodzi od czterech angielskich słów:

Volatility (Zmienność) – Świat zmienia się szybko i nieprzewidywalnie, a to, co działało wczoraj, może być nieaktualne jutro.

Uncertainty (Niepewność) – Nie możemy dokładnie przewidzieć przyszłości, ponieważ dane z przeszłości nie zawsze pomagają w zrozumieniu nadchodzących zmian.

Complexity (Złożoność) – Rzeczywistość składa się z wielu powiązanych ze sobą elementów, które wpływają na siebie nawzajem, co utrudnia podejmowanie decyzji.

Ambiguity (Niejednoznaczność) – Brak jasnych odpowiedzi i jednoznacznych reguł działania sprawia, że te same sytuacje mogą być interpretowane na różne sposoby.

Znajome? Jeśli do tej pory nie było Ci to zbyt znane, teraz na pewno szerzej otwierają się oczy na kontekst. Żyjemy w czasach, które nie są tylko trudne – są po prostu normalne. VUCA to współczesne SNAFU, czyli sytuacja w normie, w której wszyscy się znajdujemy.

Jak radzić sobie w świecie VUCA?

Elastyczność – Zamiast trzymać się sztywnych planów, warto postawić na szybkie dostosowywanie się do nowych warunków.

Kreatywność – Zamiast szukać gotowych rozwiązań, testuj różne opcje i eksperymentuj.

Odporność psychiczna – W zmiennym świecie ważne jest, by radzić sobie z niepewnością i działać mimo ryzyka.

Myślenie systemowe – Rozumienie powiązań między różnymi elementami biznesu i otoczenia jest kluczem do podejmowania skutecznych decyzji.

Świat VUCA nie jest łatwy, ale daje ogromne możliwości tym, którzy potrafią się w nim odnaleźć. Dlatego sukces w tych realiach odnosić będą ci, którzy nie szukają stabilności, ale uczą się działać w chaosie i traktują go jako nową normę.

Adaptuj się z karierą i biznesem – przetrwanie w świecie VUCA i SNAFU

Żyjemy w rzeczywistości, w której nie ma już miejsca na stabilność i przewidywalność. Świat VUCA (Zmienność, Niepewność, Złożoność, Niejednoznaczność) oraz SNAFU (Situation Normal Absolutely Fucked Up – rzeczywistość permanentnego chaosu) sprawiają, że zarówno w karierze, jak i w biznesie, kluczową kompetencją staje się zdolność adaptacji.

Nie wygrywa najsilniejszy, ale najbardziej elastyczny – tak jak w naturze przetrwają nie największe i najpotężniejsze gatunki, lecz te, które potrafią się dostosować, tak w świecie zawodowym i biznesowym zwyciężają ci, którzy zmieniają się szybciej niż otoczenie.

Myśl iteracyjnie, nie liniowo

Klasyczne podejście do planowania, oparte na prognozowaniu przyszłości, coraz częściej zawodzi. Lepszą strategią jest działanie w krótkich cyklach, testowanie różnych rozwiązań i szybkie dostosowywanie kursu.

Nawiguj w chaosie, zamiast go unikać

Zamiast szukać stabilności, przyjmij, że zmienność to nowa normalność. Liderzy, którzy umieją podejmować decyzje w warunkach niepewności, osiągają największe sukcesy.

Odporność psychiczna jako fundament

Nie chodzi tylko o twarde kompetencje, ale także o umiejętność radzenia sobie z presją, stresem i nieoczekiwanymi zmianami. Silna psychika jest dziś tak samo ważna jak wiedza czy doświadczenie.

Adaptacja to nie opcja – to konieczność

Jeśli nie chcesz, by zmienność rynku cię przytłoczyła, musisz przestać myśleć w kategoriach: „kiedy sytuacja się uspokoi, wtedy podejmę decyzję.” Sytuacja nigdy się nie uspokoi – to ty musisz stać się lepszym nawigatorem w burzliwych wodach biznesu i kariery.

Co możesz zrobić już teraz?

Przestań traktować zmiany jako zagrożenie – potraktuj je jako szansę na rozwój. Choć wiem, że to trudne, ale czy nie warto dokonać zmiany w myśleniu?

Testuj, zamiast czekać na idealny moment – doskonalenie przychodzi przez działanie.

Dbaj o elastyczność i odporność psychiczną – to twoje najważniejsze zasoby. Sięgaj po pomoc, gdy czujesz, że samemu idzie ciężko.

W świecie VUCA i SNAFU nie ma gotowych odpowiedzi. Ale jedno jest pewne – przyszłość należy do tych, którzy potrafią się dostosować.